ISO 14067: Sera gazları - Ürünlerin karbon ayak izi - Nicelleştirme için gereklilikler ve klavuzlar
ISO 14067, ürünlerin karbon ayak izinin ölçülmesine yönelik ilkeleri, gereksinimleri ve yönergeleri tanımlamaktadır. Standardın amacı, bir ürüne ait sera gazı emisyonlarının, yaşam döngüsü aşamalarıyla ilişkilendirilerek hesaplanmasını sağlamaktır. ISO 14067, bu bağlamda, bir ürünün kaynak olarak çıkarılması, hammadde haline getirilmesi, işlenmesi, tedarik edilmesi, üretimde kullanılması, son tüketiciye sunulması ve kullanım ömrünü tamamlaması gibi adımların tamamını kapsayan bir hesaplama metodoloji sunmaktadır. Standart, en son 2018’de revize edilen sürümü ile yürürlüktedir ve Türk Standartları Enstitüsü (TSE) tarafından da kabul edilip TS normu ile de yayınlanmıştır.
ISO 14067’nin en önemli özelliği bir ürünün karbon ayak izinin hesaplanmasında ISO 14040 ve ISO 14044 standartlarında bahsedilen yaşam döngüsü değerlendirme yaklaşımını kullanmasıdır. Tüm hesaplamalar, ölçümler ve raporlamalar bu standartlarda belirtilen ilkeler ve prensiplere uygun şekilde verilmiştir. ISO 14067’de ayrıca, karbon ayak izinin kısmi olarak hesaplanmasına yönelik kurallar ve kılavuz ilkeler mevcuttur.
ISO 14067, sera gazı emisyonları ve bunun yarattığı en önemli sonuç olan iklim değişikliği konusunu esas almaktadır. Yani bu standardın nihai kullanım amacı iklim değişikliği ile mücadeleye katkı sunmaktır. Kısmi veya standart karbon ayak izlerine yönelik uygulanabilen karbon dengeleme (carbon offsetting) çalışmaları standardın kapsamında değildir.
ISO 14067 ürünlerin karbon ayak izleriyle ilgili sadece çevresel etkilere odaklanmaktadır. Ürün yaşam döngüsünden kaynaklı sosyal ve ekonomik etkiler de yine standardın kapsamı alanı dışındadır.
ISO 14067 Standardının Detayları
ISO 14067, karbon ayak izi hesaplamalarına yönelik geliştirilen oldukça detaylı bir standarttır. İçerisinde, hesaplamada kullanılan metodolojiler, yaklaşımlar, yapılan ölçümler; tüm bunların doğrulanması, güvenirliğinin sağlanması, şeffaf bir şekilde raporlanması; ayrıca tüm bu çalışmaların performansının takip edilmesine yönelik bilgiler, prensipler ve kurallar mevcuttur. Standardın maddelerini şu şekilde sıralayabiliriz:
Giriş
1 Kapsam
2 Normatif referanslar
3 Terimler, tanımlar ve kısaltılmış terimler
3.1 Terimler ve tanımlar
3.1.1 Bir ürünün karbon ayak izinin ölçülmesi
3.1.2 Sera gazları
3.1.3 Ürünler, ürün sistemleri ve süreçleri
3.1.4 Yaşam döngüsü değerlendirmesi
3.1.5 Kuruluşlar
3.1.6 Veri ve veri kalitesi
3.1.7 Biyojenik malzeme ve toprak kullanımı
3.2 Kısaltılmış terimler
4 Uygulama
5 İlkeler
5.1 Genel
5.2 Yaşam döngüsü perspektifi
5.3 Göreceli yaklaşım ve işlevsel veya beyan edilmiş birim
5.4 Yinelemeli yaklaşım
5.5 Bilimsel yaklaşımın önceliği
5.6 Uyumluluk
5.7 Tamlık
5.8 Tutarlılık
5.9 Bağdaşım
5.10 Doğruluk
5.11 Şeffaflık
5.12 Çifte hesaplamadan kaçınma
6 CFP (Ürün Karbon Ayak İzi) ve kısmi CFP´nin ölçülmesi için metodoloji
6.1 Genel
6.2 CFP – PCR (Ürün Kategorisi Kuralları) Kullanımı
6.3 Hedef ve kapsam tanımı
6.3.1 Bir CFP çalışmasının amacı
6.3.2 Bir CFP çalışmasının kapsamı
6.3.3 İşlevsel veya beyan edilmiş birim
6.3.4 Sistem sınırı
6.3.5 Veri ve veri kalitesi
6.3.6 Veriler için zaman sınırı
6.3.7 Kullanım seviyesi ve kullanım profili
6.3.8 Kullanım ömrü aşaması
6.4 CFP için yaşam döngüsü envanter analizi
6.4.1 Genel
6.4.2 Veri toplama
6.4.3 Verilerin doğrulanması
6.4.4 Verilerin birim süreç ve işlevsel veya beyan edilmiş birimle ilişkilendirilmesi
6.4.5 Sistem sınırını iyileştirme
6.4.6 Tahsis etme
6.4.7 CFP performansını izleme
6.4.8 Sera gazı emisyonlarının ve azaltımlarının zamanlamasının etkisinin değerlendirilmesi
6.4.9 Spesifik sera gazı emisyonlarının ve azaltımlarının işlenmesi
6.5 CFP veya kısmi CFP için etki değerlendirmesi
6.5.1 Genel
6.5.2 Biyojenik karbonun etki değerlendirmesi
6.6 CFP´nin veya kısmi CFP´nin yorumlanması
7 CFP çalışma raporu
7.1 Genel
7.2. CFP çalışma raporundaki GHG değerleri
7.3 CFP çalışma raporu için gerekli bilgiler
7.4 CFP çalışma raporu için isteğe bağlı bilgiler
8 Kritik inceleme
Ek A (normatif) CFP´nin Sınırlamaları
Ek B (normatif) Farklı ürünlerin CFP´sine dayalı karşılaştırma
Ek C (normatif) CFP sistematik yaklaşımı
Ek D (bilgilendirici) CFP çalışmalarında geri dönüşümün işlenmesi için olası prosedürler
Ek E (bilgilendirici) Tarım ve ormancılık ürünleri için sera gazı emisyonlarının ve azaltımlarının miktarının belirlenmesi hakkında rehber
Kaynakça
ISO 14067 ve Ürün Yaşam Döngüsü Yaklaşımı
ISO 14067, ürün karbon ayak izi miktarının belirlenmesinde netlik ve tutarlılık sağlayarak şirketlere, hükümetlere, endüstriye, hizmet sağlayıcılara, topluluklara ve diğer ilgili taraflara birçok fayda sağlamaktadır. Hesaplamalarda ürün yaşam döngüsü felsefesini kullanması ve iklim değişikliği sorununu hedef alması, standardı çok daha verimli, faydalı ve çözüm odaklı hale getirmektedir. Bu faydaları şöyle sıralayabiliriz:
? Ürün yaşam döngüsünün bir aşamasından diğerine veya ürün yaşam döngüleri arasında yük / masraf paylaşımından kaçınmak.
? Ürün karbon ayak izi miktarının belirlenmesi için gerekliliklerin sağlanması.
? Sera gazı emisyonlarının azaltılmasında CFP performans takibinin kolaylaştırılması.
? Sera gazı emisyonlarının azaltılmasında potansiyel fırsatların tanımlanabilmesi için ürün karbon ayak izlerinin daha iyi anlaşılmasını sağlamak.
? Sürdürülebilir düşük karbon ekonomisinin teşvik edilmesine yardımcı olmak.
? Karbon ayak izi miktarının belirlenmesi ve raporlanmasının güvenilirliğini, tutarlılığını ve şeffaflığını artırmak.
? Alternatif ürün tasarımı ve kaynak sağlama seçeneklerinin, üretim yöntemlerinin, hammadde seçimlerinin, nakliye, geri dönüşüm ve diğer süreçlerin değerlendirilmesini kolaylaştırmak.
? Ürün yaşam döngüleri boyunca sera gazı yönetimi stratejilerinin ve planlarının geliştirilmesini ve uygulanmasını ve ayrıca tedarik zincirindeki verimliliklerin tespitini kolaylaştırmak.
? Güvenilir ürün karbon ayak izi bilgilerinin hazırlanmasını sağlamak.
