Zararlı Maddeler ve Karışımlara İlişkin Güvenlik Bilgi Formları Hakkında Yönetmelik
Zararlı maddeler ve karışımlar insan sağlığı ve çevre üzerinde olumsuz etkiler bıraktığından kullanıcıların bu maddeler hakkında bilgilendirilmesi gerekir. Bu nedenle, bu kategoriye giren ürünlerle ilgili güvenlik bilgi formları hazırlanmalıdır. Bu gerekliliğe istinaden Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 2014 tarihinde bir yönetmelik çıkarmıştır. 13 Aralık 2014 tarihinde 29204 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren Zararlı Maddeler ve Karışımlara İlişkin Güvenlik Bilgi Formları Hakkında Yönetmelik bu konuda genel bir çerçeve çizmektedir.
Yönetmelik, zararlı maddelerle ilgili güvenlik bilgi formlarının hazırlanması ve dağıtılması süreçleriyle ilgili teknik ve idari kuralları açıklamaktadır. Yönetmeliğin en büyük amacı insan sağlığını ve çevreyi yönetmelikle kapsamı belirlenen zararlı maddelerden etkin bir şekilde korumaktır.
Zararlı Maddeler ve Karışımlara İlişkin Güvenlik Bilgi Formları Hakkında Yönetmelik’in kapsamında şu maddeler yer almaktadır:
? Maddelerin ve Karışımların Sınıflandırılması, Etiketlenmesi ve Ambalajlanması Hakkındaki Yönetmelik’te zararlı maddeler olarak belirtilen madde ve karışımlar
? Bu yönetmelikte zararlı olarak belirtilmese dahi biyobirikimli ve / veya toksik madde içeren zararlı kimyasal maddeler
? İçerisinde mesleki maruz kalma sınırında olan bileşenlerden içeren zararlı kimyasal maddeler
Yönetmelik ayrıca;
? güvenlik bilgi formunun nasıl hazırlanması gerektiği ve içerisinde yer alacak bilgiler; formun şekli ve formatı
? bu formları kimlerin hazırlaması gerektiği ve hazırlayacak kişi ve kurumların belgelendirilmesi
ile ilgili kuralları ve esasları açıklamaktadır.
Zararlı Maddeler ve Karışımlara İlişkin Güvenlik Bilgi Formları Hakkında Yönetmelik’in kapsamı dışındaki maddeler ise şunlardır:
? Gıda maddeleri ve hayvan yemleri
? Kozmetik ürünler
? İnsan sağlığı veya veterinerlik amacıyla kullanılan tıbbi ürünler
? Radyoaktif maddeler
? Atık olarak değerlendirilen maddeler
? Vücuda yerleştirilebilen aktif tıbbi cihazlar
? Savaş malzeleri ve patlayıcılar
Zararlı Maddeler İle İlgili Güvenlik Bilgi Formu Nedir?
Güvenlik bilgi formları, zararlı maddelerin taşınması, depolanması, kullanılması, bertaraf edilmesi vb gibi süreçlerde dikkat edilmesi gereken hususları açıklar. Bu süreçlerde zararlı maddelerle ilgili yaşanacak ve insan sağlığını ve çevre güvenliğini tehlikeye atacak bir durumda neler yapılması gerektiğine dair belirli önlem ve aksiyonları belirtir. Söz konusu zararlı maddelerle ilgili bir değişiklik (içeriği, kullanımı vs) olması durumunda güvenlik bilgi formlarının vakit kaybetmeden güncellenmesi gerekir.
Formlar hem içerik hem de format açısından tutarlı, doğru ve açık bir şekilde hazırlanmalıdır. Formun Türkçe olarak hazırlanması; bilgi, veri ya da açıklama gereken tüm bölümlerin doldurulması gerekir. Zararlı maddelerle ilgili hazırlanan güvenlik formları Çevre ve Şehircilik Bakanlığının internet sitesindeki ilgili bölüme yüklenmelidir.
Zararlı Maddeler İle İlgili Güvenlik Bilgi Formu Nasıl Hazırlanır?
Güvenlik bilgi formları Zararlı Maddeler ve Karışımlara İlişkin Güvenlik Bilgi Formları Hakkında Yönetmelik’te belirtilen bilgileri içeriyor olmalıdır. Bu bağlamda, zararlı kimyasal maddelere ilişkin şu konularda bilgi sağlanması gerekmektedir:
? Söz konusu zararlı madde ya da karışımın kimliği (ismi, içeriği, kimyasal formülü vs)
? Bu maddeleri üreten / satan şirketin kimliğ (ismi, iletişim bilgileri, konumu vs)
? Ne kadar zararlı olduğunun açıklanması
? Zararlı maddelerin, karışım veya bileşiklerin neler içerdiği
? Maddeyle ilgili ilkyardım önlemleri
? Olası bir kaza ya da yangın durumunda yapılması gerekenler
? Elleçleme ve depolama süreçlerine ait bilgiler
? Zararlı maddeden kişisel olarak korunmak için yapılması gerekenler
? Maddeye ait fiziksel ve kimyasal özellikler, tepkime ve kararlılık bilgileri, toksikolojik ve ekolojik değerleri
? Taşıma ve bertaraf bilgileri
? Bu bilgilerin tamamında referans alınan standartlar, yasa ve yönetmelikler
Zararlı Maddeler İle İlgili Güvenlik Bilgi Formunu Kimler Hazırlar?
Zararlı maddelere ait güvenlik formlarını sadece akredite belgelendirme kuruluşlarının yetkilendirdiği kişiler hazırlayabilir. Bu kuruluşlar gerekli akreditasyonu TÜRKAK (Türk Akreditasyon Kurumu) tarafından sağlamış olmalıdır. Bir belgelendirme kuruluşunun zararlı maddelerle ilgili güvenlik formları hazırlayabilmesi için takip edilen adımlar şu şekildedir:
? Kuruluş, yönetmelikte belirtilen kurallar doğrultusunda bir belgelendirme programı hazırlar ve Bakanlığa sunar.
? Bakanlık olumlu görüş bildirdikten sonra TS EN ISO/IEC 17024 standardı uyarınca TÜRKAK’a başvuru yapar.
? Gerekli akreditasyonu aldıktan sonra zararlı maddelerle ilgili belgelendirme çalışmalarına başlayabilir.
? Belgelendirme işlemi için güvenlik formunun sahibi olan işletmenin yetki vereceği kişilere yeterlilik sınavı yapar.
? Sınavdan en az 70/100 puan alan kişiler belge hazırlamak için yetkilendirilebilir.
? Bu kişilere ait iletişim ve belge bilgileri daha sonra Bakanlığa gönderilir.
Zararlı Maddeler ve Karışımlara İlişkin Güvenlik Bilgi Formları Hakkında Yönetmelik’te Referans Alınan Kurumlar ve Dokümanlar
Zararlı maddeler tanımını giren tüm madde ve karışımlar farklı sektörlerde kullanılabilmektedir. Bu bağlamda güvenlik formlarının hazırlanması için ilgili sektörün otorite kurumları, sektörel girişimleri ve yapılan anlaşmalar referans alınmalıdır. Yönetmelikte atıfta bulunan bazı kurumlar ve anlaşmalar şu şekildedir:
? ADR: Tehlikeli Malların Karayolu ile Uluslararası Taşımacılığına İlişkin Avrupa Anlaşması
? ICAO-TI: Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü Teknik Talimatları
? RID: Tehlikeli Malların Demiryoluyla Uluslararası Taşımacılığına İlişkin Kuralları
? UN RTDG: Tehlikeli Malların Taşınmasına Dair Birleşmiş Milletler Tavsiyeleri
? IMDG Kod: Uluslararası Denizcilik Tehlikeli Yükler Kodu
? IUPAC adı: Maddenin, Uluslararası Temel ve Uygulamalı Kimya Birliği tarafından verilen adı
? CAS Numarası: Kimyasal Kuramlar Servisi tarafından verilen numara
